خَشایارشا پسر داریوش بزرگ و ملکه آتوسا بود. او در دوران پادشاهی به یونان لشکرکشی و آتن را فتح کرد او در دو نبرد زمینی ترموپیل و نبرد دریایی آرتمیزیوم بر یونانیان پیروز شد و در جنگ های سالامیس، پلاته و میکال شکست خورد و در نهایت به ایران بازگشت. خشایارشا پس از ۲۰ سال پادشاهی در سن ۵۵ سالگی، در خوابگاه خویش به دست اردوان، رئیس گارد جاویدان و یک خواجه به نام میترا یا اسپنتمیترا که با یکدیگر همدست شده بودند، کشته شد. در نهایت فرزندش اردشیر یکم جانشین او شد مقبره او در دل کوه رحمت در مکانی به نام نقش رستم در مرودشت فارس، نزدیک شیراز است.