دیده نشده های سفر اول رضاشاه پهلوی به ترکیه با استقبال مقامات و بدرقه با ناو جنگی یاووز در ۱۹۳۴ از آرشیو وزارت فرهنگ ترکیه
جدیدترین فیلم از نخستین سفر رضاشاه به ترکیه در ۱۹۳۴ خرداد ۱۳۱۳ که در آرشیو سینمایی ادارهکل سینما، وابسته به وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه پیدا شده است.
در این فیلم، ورود شاه ایران در تاریخ ۱۰ ژوئن ۱۹۳۴ از دروازهای که در آن زمان «گورجوبولاق» نام داشت به خاک ترکیه، به تصویر کشیده شده است. در ادامه، صحنههایی از استقبال رسمی، حرکت از دوغوبایزید به اغدیر، سپس به قارص و در نهایت سفر به روستای «ولادیقارس» دیده میشود.
در فیلم، علی سعید پاشا رویدادهای جنگ جهانی اول و همچنین جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ میلادی، معروف به جنگ ۹۳، را با جزئیات برای شاه ایران توضیح میدهد و شاه با دقت به سخنان او گوش میدهد. در ادامه، تصاویری از اقامت شاه در شهر قارص، استقبال از او در ارزروم و حرکتش از ارزروم به سمت ترابزون به نمایش گذاشته شده است.
تصاویر با صحنه استقبال از شاه ایران در ترابزون توسط توفیق رشدی آراس، وزیر امور خارجه ترکیه، و بدرقه او با ناو جنگی «یاووز» از ترابزون به سمت سامسون به پایان میرسد.
در خرداد ۱۳۱۳ در حالیکه شبح جنگ جهانی دوم بر جهان سایه انداخته بود رضاشاه تنها سفر خارجی خود را با یک هیأت ۱۷ نفره آغاز کرد. رضاشاه از طریق تبریز، خوی و ماکو که امروزه مرز بازرگان است وارد خاک ترکیه شد و در ۲۱ خرداد پس از عبور از مسیرهای قارص، ارزروم، طرابوزان و سامسون وارد آنکارا شد و در طول ۳۸ روز از مراکز مختلف مانند مقر حزب خلق، ساختمان ریاست جمهوری و وزارت خارجه و مجلس ملی ترکیه، سربازخانه ها، رژه های هوائی، دریائی و زمینی،استحکامات تنگه های داردانل و بسفر، قصرهای سلاطین عثمانی، میدان اسب دوانی، مدرسه پیشاهنگی دختران و پسران و چند مجلس موسیقی و رقص و آواز...دیدن کرد. صادق مستشارالدوله که سفیر ایران در ترکیه بود و بخاطر قد کوتاهش، ترکها به او «سفیر کوچولو» میگفتند در مورد تاثیرات این سفر بر رضاشاه میگوید: «شبی پس از پایان ضیافت رسمی باشکوه، رضاشاه تا پاسی از شب نخوابید و در تالار بزرگ خانه ملت قدم میزد و فکر میکرد و گاه گاه بلند میگفت: عجب!عجب!... وقتی متوجه من شد فرمود: «صادق من تصور نمیکردم ترکها تا این اندازه ترقی کرده و در اخذ تمدن اروپا جلو رفته باشند حالا می بینیم که ما خیلی عقب هستیم...»
نظرات