مستند نووا منظومه شمسی: دنیای آتشفشان‌ها ( NOVA Solar System: Volcano Worlds ) محصول شبکه PBS و مجموعه مستند نووا (NOVA) در سال 2024 است، و به حضور و تأثیر فعالیت‌های آتشفشانی در سراسر منظومه شمسی می‌پردازد.

NOVA Solar System Volcano Worlds

این مستند بررسی می‌کند که چگونه آتشفشان‌ها نه‌تنها سطح سیارات و قمرها را شکل داده‌اند، بلکه بر تشکیل جوها و حتی احتمال شکل‌گیری حیات نیز تأثیر گذاشته‌اند. با مطالعه فعالیت‌های آتشفشانی روی زمین، مریخ، زهره و قمرهای یخی مشتری و زحل، این قسمت نگاهی دقیق به نقش آتشفشان‌ها در شکل‌گیری سیاره‌ها دارد. برنامه با استفاده از مصاحبه با کارشناسان، تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بالا و شبیه‌سازی‌های کامپیوتری، دیدی روشن از عملکرد نیروهای آتشفشانی فراتر از زمین ارائه می‌دهد.

این مستند با فعالیت‌های آتشفشانی زمین آغاز می‌شود و توضیح می‌دهد که چگونه فوران‌ها سطح سیاره را شکل داده‌اند، بر الگوهای آب‌وهوایی تأثیر گذاشته‌اند و در توسعه‌ی حیات نقش داشته‌اند. مستند به آتشفشان‌های شناخته‌شده‌ای مانند وزوو، سنت هلن و سیستم‌های آتشفشانی فعال ایسلند می‌پردازد. برنامه توضیح می‌دهد که چگونه گرما و گازهای منتشرشده از آتشفشان‌ها به شکل‌گیری جو و اقیانوس‌های زمین کمک کرده‌اند و شرایط لازم برای پیدایش حیات را فراهم کرده‌اند. مطالعه آتشفشان‌های زمین به‌عنوان پایه‌ای برای درک فعالیت‌های مشابه در سایر اجرام آسمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بخش بعدی، مستند به فعالیت‌های آتشفشانی در سایر سیاره‌ها و قمرها می‌پردازد. در مریخ، آتشفشان عظیم المپوس‌مونس—بزرگ‌ترین آتشفشان در منظومه شمسی—نشان می‌دهد که چگونه فعالیت آتشفشانی زمانی سطح مریخ را شکل داده است. در زهره، بازسازی مداوم سطح سیاره به‌وسیله‌ی فعالیت‌های آتشفشانی نشان می‌دهد که این سیاره هنوز از نظر زمین‌شناسی فعال است. این قسمت همچنین به آتشفشان‌های یخی (کریوولکانیسم) در قمر اروپا (از قمرهای مشتری) و قمر انسلادوس (از قمرهای زحل) می‌پردازد، جایی که فوران‌های یخی از آب و مواد دیگر، نشان‌دهنده‌ی اقیانوس‌های زیرسطحی هستند که ممکن است شرایط مساعدی برای وجود حیات داشته باشند.

گرمای آتشفشانی منبع انرژی‌ای را فراهم می‌کند که می‌تواند محیط‌های قابل‌سکونتی را در زیر سطوح یخی قمرهایی مانند اروپا و انسلادوس ایجاد کند.