قضیه شکل اول، شکل دوم فیلمی ایرانی و اولین فیلم به کارگردانی عباس کیارستمی پس از انقلاب و محصول سال ۱۳۵۸ است. این فیلم از جمله فیلم‌های اوست که بافت در حال تغییر سریع و ناپایدار فرهنگی و سیاسی دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ فیلم‌های او را نشان می‌دهد.

به سبب آنکه در این فیلم به پوشش دادن نظرات گرایش‌های مختلف نسبت به موضوع (به ویژه با نشان دادن رهبران گروه‌های سیاسی چپ‌ و یا معتدلی که به زودی غیرقانونی شناخته شدند) می‌پرداخت و افزون برآن زنان به‌صورت بی‌حجاب (همانطور که در دوره سلطنت محمد رضا پهلوی بودند ) تصویر می‌شد به زودی از سوی حکومت پس از انقلاب تکفیر و ممنوع شد.[۱]

این فیلم مستندی دربارهٔ یک معلم است که گروهی از دانش‌آموزان را از کلاس اخراج می‌کند به این دلیل که هیچ‌ یک از آنها به زدن روی میز اقرار نمی‌کند و آنها هم او را لو نمی‌دهند. کیارستمی این فیلم را به کارشناسان آموزشی محمدرضا شاه پهلوی نشان داد و از نظرات آنها فیلمبرداری کرد. وقتی فیلمبرداری تقریباً تمام شد، در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، روح الله خمینی از تبعید به تهران برگشت و ۱۰ روز بعد جمهوری اسلامی اعلام کرد.

کیارستمی شروع به ساخت مجدد فیلم کرد، توضیحات آن را حذف کرد و ساختارش را تغییر داد. او تصمیم گرفت فیلم را به یک مساله دشوار دراماتیک تبدیل کند: شکل اول شامل دانش‌آموزانی بود که زیر بار نام بردن شخص خاطی نمی‌رفتند؛ در شکل دوم یکی از دانش‌آموزان٬ مقصر را معرفی می‌کند و اجازه می‌یابد به کلاس برگردد. از همه ناظران جدید، از جمله وزیر جدید آموزش و پرورش، در حال نظر دادن درباره دو شکل فیلمبرداری شد. تفاوت دیدگاه‌های آن‌ها و تاثیر آن‌ها از فرهنگ سیاسی آن روزها در سخنان هر یک پیداست. خیلی از آنها فیلم را تمثیلی از پلیس مخفی شاه در نظر گرفتند... منبع: دانشنامه آزاد جهانی ویکی پدیا