لا فَتَى إِلَّا عَلِی به معنای «جوانمردی جز علی وجود ندارد»، که به دلیل شجاعت و فداکاری امام علی(ع) در جنگ احد از سوی جبرئیل گفته شد. این حدیث در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده و در کارهای هنری نیز منشأ پیدایش آثاری شده است. به گفته علامه امینی، دانشمندان علم حدیث بر نقل این حدیث اجماع دارند.
در غزوه احد، هنگامی که از اطراف به پیامبر(ص) حمله می‌شد؛ حضرت علی(ع) به فرمان پیامبر(ص) به آنان حمله می‌کرد. جبرئیل نازل شد و روحیه جوانمردی امام علی(ع) را ستایش نمود. رسول خدا(ص) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که: «لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار، و لا فَتی اِلاّ عَلی؛ شمشیری چون ذوالفقار و جوانمردی همچون علی وجود ندارد».[۲] این حدیث در الکافی به نقل از امام صادق(ع) روایت شده و در آن آمده است پس از آن که امام علی(ع) نخستین فرد از کافران را که از پای درآورد، جبرئیل گفت:‌ ای محمّد! این است مساوات. پیامبر فرمود: او از من است و من از او. سپس جبرئیل عبارت «لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار و لا فَتی اِلاّ عَلی» خواند. در برخی کتاب‌ها، چنین نقل شده است: «لا فَتی اِلاّ عَلی و لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار».