موس ،آزمایش مقیاس سنجش سختی کانی‌ها
Mohs Hardness Scale
در کانی‌شناسی، سختی یک جسم را با جسم دیگر می‌سنجند. بنابراین اگر جسمی، جسم دیگر را خط خطی کند از آن سخت‌تر
است. یعنی با خراشیدن یکی بر روی یکی دیگر می‌توان سختی دیگر کانی‌ها را با آن‌ها برابر سنجی کرد. این روش عملی برای مقایسهٔ
نسبی سختی است که در سال ١۸۱۲ توسط معدن‌شناس آلمانی، فردریخ موس Friedrich Mohs ابداع شد.
موس، برای سنجش سختی کانی‌های گوناگون، ۱۰ کانی را به‌عنوان مبنای سختی گزینش کرد و سختی دیگر کانی‌ها را نسبت‌به آن‌ها
سنجید. که به ترتیب از نرم‌ترین به سخت‌ترین (از شماره ۱ تا ۱۰) شامل تالک، ژیپس، کلسیت، فلوئوریت، آپاتیت، ارتوکلاز، کوارتز، توپاز،
کرندوم و الماس هستند.
تالک با درجه سختی ۱ و الماس با درجه سختی ۱۰، کمترین و بیشتری سختی را دارا می‌باشند.
این سنجش به نام مقیاس موس شناخته شده است.
سختی مطلق هر ماده توسط ابزاری به نام سختی سنج (Sclerometor) آشکار می‌شود. این بزار با قلمی که سختی آن تعیین‌شده،
خراشی بر روی سنگ ایجاد می‌کند و با نگرش به دستاوردهای بدست آمده، نیروی لازم برای ایجاد خراش و... سختی مطلق را گزارش
می‌کند.
به کارگیری سختی مطلق زیاد رایج نیست، به کارگیری این سنجش تنها برای یافتن نسبت سختی کانی‌ها استفاده می‌شود. برای نمونه
سختی الماس ۱۵ برابر کواتز و ۷. ۵ برابر توپاز می‌باشد.
فواصل بین شماره‌های موس برابر نیستند. یعنی الماس با سختی ۱۰ بسیار سخت‌تر از کرندوم با سختی ۹ است اما فلورایت با سختی ۴
تنها اندکی سخت‌تر از کلسیت با سختی ۳ است. ناخن اندازه‌ای حدود ۲، شیشه سختی ۵، مس آنیل شده عدد ۳ و مارتنزیت سختی
معادل ۷ دارد. بر پایه این نوع سنجش سختی، مواد برابر با تواناییشان برای خراشیدن یکدیگر، ارزیابی می‌شوند.
نظرات