در خصوص عقاید و مذاهب کردها در طول تاریخ، چه قبل از اسلام و چه بعد از آن، به دست آورد وجود تسامح و آزادی افکار و مذاهب گوناگون در میان این مردم است. وجود مذاهب و آیینهای فراوان در میان جمعیت انبوه کردها نیز بر این امر صحّه میگذارد. در تاریخ مردم کرد، درگیریهای مذهبی و عقیدتی وجود نداشته و برای کردها، تعامل و ارتباط با همزبانان کرد خود، با هر عقیده، مذهب و مرام، امری عادی و معمولی است. در این بین، ملاک تعامل و ارتباط بیش از آنکه بر مذهب و آیین تکیه داشته باشد، برکرد بودن و سخن گفتن به زبان کردی است. به همین دلیل، گاهی چند گروه از کردها با مذاهب و آیینهای مختلف در یک منطقة خاص و محدود، بدون نزاع در تعاملند. گرایش ذاتی قوم کرد به امور معنوی و الهی نیز حوزة سکونت آنها را به کانونی مناسب برای تبلیغ افکار، آیینها و مذاهب گوناگون تبدیل کرده که در کنار گرایش مردم کرد به تسامح مذهبی، این زمینه مساعدتر نیز شده است. تحقیقات بیشتر و دقیقتر در این حوزه، میتواند جوانب بیشتری از پراکندگی فرق و مذاهب در میان کردها را روشن سازد؛ زیرا کمبود تحقیقات در این زمینه از سوی محققان وطنی و اسلامی بر پیچیدگی موضوع افزوده و نوشتههای سطحی مستشرقان در این مبحث، ابهامات آن را دو چندان کرده است.
گستردگی فرق و مذاهب تشیّع در مناطق کردنشین بیش از هر امر دیگر، تحت تأثیر متغیّر زبانی و حوزة سکونت جغرافیایی است. در میان کردها، بیشترین جمعیت شیعه مذهبان به لهجة کردی گورانی صحبت میکنند و حوزههای سکونتشان با کانونهای تشیّع ایران و عراق همجوار است. این همجواری و نیز اعتماد دولتهای صفوی و قاجاریه، در بهکارگیری عمّال و کارگزاران خود از میان کردهای گورانی، برای ادارة مناطق کردنشین، موجب گسترش تشیّع در میان این گروه از کردها شد تنوّع فرق و مذاهب اسلامی، همچون شافعی، حنفی، جعفری، اهل حق، علوی، کاکهای، بجوران، قزلباش، علیاللهی و حسینی در کنار جمعیت انبوهی از کردهای ایزدی، مسیحی، آشوری و کلیمی نشان از تسامح مذهبی ویژهای در میان قوم کرد دارد که آنها را از ملل همجوارشان متمایز میساز