اربعین حسینی، به چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت که مصادف با روز بیستم ماه صفر شده، مشهور است.
بنا بر برخی نقل‌ها اسرای کربلا روز بیستم ماه صفر سال ۶۱ق در بازگشت از شام، برای زیارت قبر امام حسین (علیه‌السلام) و دیگر شهدا به کربلا رفتند؛ اما عده‌ای از علما همچون شیخ طوسی و شیخ مفید قائلند که اسراء از شام به مدینه رفته‌اند؛ همچنین عده‌ای از علما، نویسندگان و مقاتل، ورود اسراء در اولین اربعین حسینی به کربلا را بعید دانسته و روایات و دلائل در این مورد را رد کرده‌اند؛ با این وجود ورود جابر بن عبدالله انصاری در اربعین به کربلا و زیارت آن حضرت، در بین منابع چندان اختلاف نیست و سنت زیارت اربعین به دست او تاسیس گردیده است.
زیارت اربعین از اعمال مستحبی این روز بوده و بنا بر روایتی از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) از نشانه‌های مومن شمرده شده است. شیعیان در این روز به عزاداری می‌پرداند. پیاده‌روی اربعین به سوی کربلا از گسترده‌ترین مراسمات عزاداری و از بزرگترین اجتماعات مذهبی جهان محسوب می‌شود.