رسانه هایی مانند روزنامه، مجله، فیلم های سینمایی یا برنامه های تلویزیونی دو نوع مخاطب دارند: مخاطب فعال و مخاطب منفعل. سواد رسانه‌ای می خواهد مخاطب منفعل را به مخاطب فعال تبدیل کند و مخاطبان فعال را به مخاطبان هوشمند تبدیل کند. هر مخاطب فعال و خلاق در رویارویی با هر پیام رسانه ای، پنج پرسش کلیدی را مانند ۵ گذرواژه در نظر می گیرد و با نگاه دقیق و درک عمیق با آن روبرو می شود. اینها پرسش های پنجگانه سواد رسانه‌ای هستند.
- از چه فنونی برای پیام رسانه ای برای جلب توجه من به این پیام شده ؟
- چه کسی این پیام را تولید کرده؟
- چرا این پیام فرستاده شده؟
- درک من از این پیام چه تفاوتی با درک دیگران دارد؟
- و چه طرز تفکر، ارزش ها و نظراتی در این پیام ارائه یا از آن حذف شده؟
برای یادگیری مهارت هایی مثل رانندگی، شنا و فوتبال گذراندن مراحلی لازم است که باید یکی پس از دیگری طی شود. سواد رسانه ای هم مثل خیلی از کارهای دیگر نیازمند تمرین مستمر و مرتب است تا بشود در آن به دانایی و توانایی رسید. پس در برخورد با برنامه های تلویزیونی، تبلیغات بازرگانی، بازی های رایانه ای یا حتی خبرها و نوشته های رد و بدل شده در شبکه های اجتماعی، تمرین پنج پرسش کلیدی را فراموش نکنید!